|
Musimy pamiętać, osoby niepełnosprawne w sposób szczególny zwracają uwagę na to jak się o nich mówi – wynika to z faktu, że ze względu na swoją chorobę już w pewien sposób odróżniają się od osób sprawnych, więc oczekują od innych mówienia o sobie z szacunkiem. Pewne określenia odbierane są przez nich bardzo negatywnie, wręcz obraźliwie. Ponadto sposób mówienia o osobach niepełnosprawnych jest także wyrazem szacunku do tej grupy społecznej. Jeśli np. powiemy „głuchy” zamiast „niesłyszący” albo „inwalida, kaleka” zamiast „osoba niepełnosprawna” z całą pewnością urazimy tę osobę.
Przebywanie w towarzystwie osób niepełnosprawnych wcale nie musi wiązać się z poczuciem krępacji czy też niezręczności. To, że niepełnosprawność wymaga odpowiedniego traktowania takich osób nie oznacza, że powinniśmy unikać kontaktu z nimi. Wystarczy zapamiętać kilka podstawowych zasad, które nie są wymysłem nikogo, lecz powstały w oparciu o obserwacje osób o różnych rodzajach niepełnosprawności. Inne zachowanie wymagane jest w kontaktach z osobą niewidomą, a inne w rozmowie z osobą słabosłyszącą. Jest jedna podstawowa zasada – nie wolno się śmiać z osób niepełnosprawnych ani wyśmiewać się z nich!!! Wpatrywanie się w osoby o odmiennym wyglądzie stanowi dla nich element piętnowania. Odmienność wszystkich osób niepełnosprawnych jest wynikiem choroby i należy je traktować poważnie i z odpowiednim szacunkiem.
Poszczególne rodzaje niepełnosprawności wymagają od nas innego zachowania, gdyż inne są potrzeby tej osoby. Poniżej przedstawione zostaną wskazówki sposobu zachowania się w stosunku do osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności.
1) OSOBY Z USZKODZONYM NARZĄDEM WZROKU
- należy zasygnalizować osobom niewidomym swoją obecność bądź opuszczenie pomieszczenia np. poprzez wypowiedzenie swojego imienia lub przekazanie informacji „Już wróciłem” albo „wychodzę do sklepu”
- przy prowadzeniu osoby niewidomej lepiej jest, gdy osoba niewidoma trzyma się czyjegoś ramienia niż gdy sama jest trzymana pod rękę lub za ramię
- ręce są szczególnie istotne dla osób niewidomych w procesie poruszania się i utrzymania równowagi – trzeba wiec pamiętać, aby nie ciągać za nie; można delikatnie poprowadzić rękę osoby niewidomej na jakiś przedmiot lub miejsce
- tłumacząc drogę osobie niewidomej należy stosować odpowiednie zwroty, tak aby były zrozumiałe dla niej, np.
- gdy osoba niewidoma porusza się z psem przewodnikiem należy iść po stronie przeciwnej niż pies
- ostrzegając przed niebezpieczeństwem lub przeszkodą, trzeba stosować konkretne polecenia, gdyż samo słowo „Uwaga” to za mało dla osób niewidomych
- nie należy odmawiać przeczytania jakiegoś tekstu osobie niewidomej lub niedowidzącej; powinno się proponować takim osobom odczytanie pewnych informacji, np. karta dań w restauracji
- nie należy dotykać psa – przewodnika ani laski osoby niewidomej
- nie należy zostawiać osoby niewidomej samej na środku pomieszczenia, lecz przy ścianie lub stole, opisując dodatkowo drogę do wyjścia
- podając osobie niewidomej posiłek, opisz zawartość talerza; niech na talerzu będą jedynie rzeczy do spożycia (żadnych ozdób ani dekoracji)
- jeśli posiadasz pomieszczenie, z którego regularnie korzystają osoby niewidome (np. w miejscu pracy) należy usunąć wszelkie przedmioty z drogi, aby nie stanowiły zagrożenia dla tych osób
2) OSOBY Z USZKODZONYM NARZĄDEM RUCHU (osoby poruszające się na wózku inwalidzkim)
- drzwi i podjazdy w budynku powinny być zawsze otwarte, aby ułatwić dostęp osobom poruszającym się na wózku
- wózek (tak samo jak laska lub pies przewodnik dla osoby niewidomej) stanowi dla osoby poruszającej się na nim element swojej przestrzeni – nie należy więc opierać się na wózku, traktować wózka jak wieszaka (prosząc osobę o potrzymanie płaszcza) lub barku (stawiając szklankę na pulpicie przymocowanym do wózka), pchać ani dotykać wózka
- rozmawiając z osobą poruszającą się na wózku, powinno starać się utrzymywać kontakt wzrokowy na zbliżonym poziomie (np. można usiąść na krześle zamiast stać)
- pracodawca, który zatrudnia osobę poruszającą się na wózku, powinien umieścić jak najwięcej przedmiotów w zasięgu ich ręki oraz usunąć przedmioty stanowiące przeszkody na drodze takich osób
- udostępnij (np. w swoim zakładzie) toaletę, jeśli toaleta publiczna jest niedostępna dla osób poruszających się na wózku (np. toaleta publiczna znajduje się na piętrze)
- zanim udzielisz jakiejkolwiek pomocy (pchanie wózka, otwarcie drzwi itd.) zapytaj najpierw osobę o to w jaki sposób możesz jej pomóc, aby twoje działania nie zaszkodziły tej osobie
- w celu uniknięcia upadków osób poruszających się przy pomocy kul, należy oznaczyć wszelkie miejsca, na których np. powierzchnia jest mokra lub śliska
3) OSOBY Z USZKODZONYMI NARZĄDAMI SŁUCHU LUB MOWY
- należy zwracać się bezpośrednio do osoby, z którą rozmawiamy, nawet jeśli rozmowie pośredniczy tłumacz języka migowego
- powinno się utrzymywać kontakt wzrokowy podczas rozmowy z osobą niepełnosprawną tym bardziej, że niektóre osoby niesłyszące odczytują z ruchu warg; w związku z tym nie powinno się także zasłaniać ust oraz trzeba mówić z twarzą zwróconą do rozmówcy, żeby umożliwić odczytanie z ruchu warg. Ponadto przed zwróceniem się do osoby niesłyszącej warto upewnić się, że osoba na ciebie patrzy, wykonując np. gest ręką
- z uwagi na to, że niektóre osoby potrafią czytać z ruchu warg, należy mówić wyraźnie (a przy tym nie palić papierosów ani nie rzuć gumy)
- zwracanie się w sposób głośny nie wpłynie na większą skuteczność przekazu w sytuacji, gdy osoba całkowicie nie słyszy lub posługuje się aparatem słuchowym; krzyk jedynie utrudni formę przekazu
- nie wolno podejmować decyzji za osobę niesłyszącą bądź niedosłyszącą – niech każdy decyduje o sobie
- gdy nie zrozumiesz wypowiedzi osoby mającej trudności z mową, należy poprosić o powtórzenie, a jeśli powtórzenie nadal nie pomoże, wystarczy poprosić o napisanie informacji na kartce; w trakcie rozmowy z taką osobą nie przytakuj, jeśli nie zrozumiałeś wypowiedzi, lecz poproś o powtórzenie. Osoby z zaburzeniami mowy są świadome tego, że mówią niewyraźnie i że czasami nie są rozumiane przez rozmówców, dlatego są przyzwyczajone do tego, że muszą powtarzać swoje wypowiedzi – nie stanowi to dla nich problemu
4) OSOBY Z INNYMI RODZAJAMI NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI
- niski wzrost: umożliwienie dostępu do jak największej ilości przedmiotów; nie należy głaskać po głowie ani w nią całować; ważna jest również postawa podczas rozmowy – tj. kontakt wzrokowy na zbliżonym poziomie
- porażenie mózgowe: ze względu na to, że osoby z tym schorzeniem niewyraźnie mówią, należy postępować tak jak w przypadku osób z naruszonym narządem mowy (sposób zachowania został opisany powyżej)
- epilepsja (padaczka): ataków padaczki nie można powstrzymać w żaden sposób; podczas ataku należy odsunąć wszelkie przedmioty, o które chory mógłby uderzyć głową; gdy atak się skończy osoby potrzebują odpoczynku i czasu, aby dojść do siebie
- zespół Tourette’a: należy przeczekać atak; jakakolwiek próba powstrzymania ataku nie przyniesie pożądanego skutku, wręcz przeciwnie – atak może się nasilić. Trzeba sobie uświadomić, że działania osoby z zespołem Tourette’a są mimowolne i chory nie ma wpływu na to, co się z nim dzieje podczas ataku. Dlatego ze strony innych osób oczekują zrozumienia i akceptacji
- upośledzenie umysłowe: tempo wypowiedzi oraz odpowiednie słownictwo powinno być dostosowane do rozmówcy; osoby dotknięte tym schorzeniem na ogół nie potrafią podejmować szybkich decyzji, więc należy okazać cierpliwość w kontaktach z taką osobą; nie należy traktować osób z upośledzeniem umysłowym w sposób protekcjonalny ani używać w komunikacji z nimi języka dziecięcego.
W odniesieniu do wszystkich osób – zarówno sprawnych jak i niepełnosprawnych – należy postępować tak, aby nie naruszyć ich godności i traktować z szacunkiem.
Poniżej znajdziecie poradniki i linki do stron:
http://niepelnosprawni.sggw.pl/MPIPS_Savoir_vivre.pdf
http://damy-rade.org/attachments/2999_7B_Pogaduchy_o_niepelnosprawnosci_FOL.pdf
|
